پلان معماری چیست؟
پلان معماری نمایش گرافیکی و تخصصی یک خانه یا ساختمان است که به طور کلی خصوصیات آن را تعیین می کند. بنابراین برای ارزیابی ساخت و ساز و دریافت مجوزهای مربوطه، تهیه پلان معماری ضروری محسوب می شود. در ادامه این مقاله با جزییات یک پلان معماری بیشتر آشنا می شود و علائم به کار رفته در نقشه را می شناسید و با مراحل طراحی پلان معماری آشنا می شوید.
معمار به کمک مجموعه ای از طرح ها و اسکچ هایی که به صورت دستی یا با کامپیوتر تهیه کرده، نیازها و تمایلات مشتری یا صاحب پروژه را پیاده سازی می کند. به لطف مهارت های فنی و حس زیبایی شناسی معمار، سلایق مشتری به مجموعه ای از طرح ها منتقل می شود که به وسیله آن ها می توان تمامی عناصر و تخصص های گوناگون مورد نیاز در تمامی مراحل ساخت را پیش بینی و آماده سازی کرد. در حقیقت پلان معماری نحوه استفاده از منابع موجود برای ساخت و ساز و رسیدن به نتیجه مطلوب را هدایت و مشخص می کند.
علایم به کار رفته در هر پلان معماری
معمولا در هر پلان معماری برای تشخیص علائم اختصاری به کار رفته و تسهیل در خواندن پلان، قراردادهای گرافیکی تهیه می شوند تا معنی هر کدام ازاین علائم را مشخص کنند. این علائم خاص شامل اندازه ورق، واحدهای اندازه گیری، مقیاس ها و حاشیه نویسی هستند.
طرح ها، نقشه ها، مقاطع و … در مجموع پلان معماری را تشکیل می دهند. هر یک از این نمایش های گرافیکی برای استفاده اشخاص با وظایف و تخصص های گوناگون ایجاد شده است. به عبارت دیگر هر پلان طوری طراحی می شود که اطلاعات زیبایی شناختی، فنی یا هندسی را متناسب با تخصص کاربر در اختیارش قرار دهد. پلان های معماری می توانند در تصمیم گیری های صاحب پروژه و مدیر پروژه، اجرای ساخت و ساز توسط پیمانکاران ساختمانی، کنترل یا تأیید اداری یا فنی مورد استفاده قرار گیرند.
طراحی پلان معماری
طرح های معماری توسط معماران و سایرین برای اهداف مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند. از جمله این اهداف می توان به تبدیل یک ایده به طرحی منسجم، انتقال ایده ها و مفاهیم، متقاعد کردن مشتریان از شایستگی های یک طرح، یافتن پیمانکار ساختمان برای ساخت آن، مستندسازی کار تکمیل شده و مستندسازی ساختمانی که از قبل وجود داشته است اشاره کرد.
اصطلاح “پلان معماری” می تواند چندین معنی مرتبط داشته باشد:
- برنامه ریزی برای پروژه معماری
- مستندسازی توصیفات مکتوب و گرافیکی عناصر معماری یک پروژه ساختمانی شامل طرح ، نقشه و جزئیات. پلان معماری در این تعریف همچنین می تواند شامل طراحی ساختمان های جدید و سایر سازه ها و همچنین برنامه ریزی برای بازسازی بناهای تاریخی اولیه باشد.
- طراحی معماری
- پلان کف
- ترسیم مقیاس یک سازه
مراحل طراحی پلان معماری
فرآیند طراحی پلان معماری مراحل متعددی دارد. البته بسته به نوع سازه، برخی از این مراحل ممکن است وجود نداشته باشند یا در شرایط واقعی نادیده گرفته شوند. علت این امر می تواند صرفه جویی در زمان، کاهش هزینه ها یا حتی بی نیاز بودن پروژه از انجام مرحله مربوطه باشد. مراحل معمول فرآیند تهیه پلان معماری یا نقشه ساختمان شامل موارد زیر هستند:
طراحی پیش تولید:
- خلاصه طراحی – بیان اهداف طراحی
- تجزیه و تحلیل – تجزیه و تحلیل اهداف طراحی
- تحقیق – بررسی طرح های مشابه در پروژه های مرتبط
- مشخصات – تعیین الزامات طرح
- حل مسئله – مستندسازی طرح
- ارائه طرح
طراحی در حین تولید:
- توسعه – تداوم و بهبود طرح
- آزمایش – آزمایش و ارزیابی طرح
طراحی پس از تولید برای طرح های آینده:
- پیاده سازی – معرفی طرح ها به محیط
- ارزیابی و نتیجه گیری – خلاصه ای از فرایندها و نتایج، شامل انتقادات سازنده و پیشنهادات برای پیشرفت های آینده
- طراحی مجدد – تکرار همه مراحل فرآیند طراحی با اصلاحات انجام شده
پلان کف
پلان کف، نمایی از بالا است که فضاها و محدوده های مختلف (دیوارها، درها و پنجره ها) یک طبقه از یک خانه یا ساختمان را به شکل نقشه جغرافیایی نشان می دهد. معمولاً پلان کف مهمترین پلان معماری است. این پلان روابط بین اتاق ها، فضاها و سایر ویژگی های فیزیکی یک بخش هم سطح را نشان می دهد. ابعاد معمولاً بین دیوارها نوشته می شود تا اندازه اتاق و طول دیوار مشخص شود. پلان های کف همچنین شامل جزئیات وسایل مانند سینک ظرفشویی، آبگرمکن، کوره ها و غیره هستند.
نقشه های کف شامل یادداشت هایی برای مشخص کردن تکمیل هر بخش، روش ساخت یا نمادها برای وسایل برقی هستند. مشابه نقشه معمولی، در پلان کف، جهت نما از بالا به سمت پایین است. اما بر خلاف نقشه معمولی، تصور می شود که نقشه در موقعیت عمودی خاصی ترسیم شده است (معمولاً در حدود ۴ پا بالاتر از کف).
پلان سایت در هر پلان معماری
پلان سایت یک نمای کلی از پروژه است که شامل کل املاک، دسترسی ها، راه های ارتباطی به سیستم های مختلف آب و فاضلاب، برق، مخابرات و سازه های مربوطه می باشد. پلان سایت در مراحل مقدماتی یک پروژه و قبل از ایجاد برنامه های تفصیلی مورد استفاده قرار میگیرد. کاربرد اصلی آن برای نشان دادن بخش های مختلف پروژه، پیکربندی و جهت گیری آن مطابق با قوانین شهرسازی است.
پلان سایت چیدمان ساختمان ها، پارکینگ ها، مسیرهای ماشین رو، محوطه سازی و هر سازه دیگری که بخشی از پروژه است را مشخص می کند. نقشه سایت مجموعه ای از نقشه های ساختمانی است که یک سازنده یا پیمانکار از آن برای توسعه سازه استفاده می کند.
اصطلاحات پرکاربرد در طراحی پلان
در ادامه با برخی از اصطلاحات و تعاریفی که در طراحی پلان های معماری به کار می روند آشنا خواهیم شد.
دیتیل: جزئیات ساختمان را در مقیاس بزرگتر نشان می دهد. دیتیل یا دتایل به طور خاص برای نمایش عناصر پیچیده سازه (تقاطع ها، دهانه ها، لبه ها و …)، تکنیک ها (مصالح و روش ها) یا زیبایی شناسی (تزیینات، قالب بندی ها و بافت ها) که در مقیاس کوچکتر به درستی دیده نمی شوند، استفاده می شود.
چشم انداز یا پرسپکتیو: چشم انداز، نمایشی سه بعدی از یک خانه یا ساختمان یا یکی از عناصر آن است که درک روابط بین جنبه های مختلف آن را آسان می کند.
برش: یک برش یا سکشن، نمای مقطعی است که یک خانه یا ساختمان را در امتداد یک صفحه عمودی نشان می دهد. از سکشن برای درک ساختار و به ویژه برای ارائه روابط بین سطوح مختلف استفاده می شود.
نما: شکل بیرونی ساختمان را نشان می دهد. به عبارت دیگر نما یک طرح هندسی در امتداد یک صفحه عمودی به موازات یکی از وجوه سازه است.
