سازه بنایی و نکات مهم در طراحی ساختمان بنایی

احتمالا عبارت ساختمان بنایی یا سازه بنایی به گوشتان خورده. در ذهن بسیاری از افراد، کلمه بنایی با ساخت و ساز گره خورده است. اما این روزها ساخت و ساز الزاما با بنایی همراه نیست. به عبارت دیگر مصالح و روش هایی که در ساخت بنا به کار برده می شوند طیف وسیعی پیدا کرده اند و در دسته های گوناگونی طبقه بندی می شوند.

ساختمان بنایی

ساختمان بنایی

سازه بنایی چیست؟

سازه بنایی طبق تعریف به سازه ای گفته می شود که مصالح به کار برده شده در آن مصالح بنایی هستند.به عبارت دیگر متریال و موادی که بارهای قائم و جانبی چنین سازه هایی را تحمل می‌کنند عبارت اند از سنگ، آجر، بلوک سیمانی و مصالحی از این قبیل.استفاده از آجر و مصالح بنایی جزو قدیمی ترین روش ها برای ساخت و ساز به شمار می رود.

ساختمان های رایج در ایران از دو نوع سازه استفاده می کنند .سازه اسکلتی که به دو دسته بتنی و فلزی تقسیم می شود و سازه بنایی که مورد بحث این مقاله می باشد. ساختمان بنایی نسبت به ساختمان با سازه اسکلت فلزی و بتنی از جایگاه پایین تری برخودار است. ساختمان بنایی معمولا برای شهر هایی که دسترسی به نیروی ماهر وجود ندارد، مورد استفاده قرار می گیرد. ولی متاسفانه در شهر های بزرگ نیز هنوز از این سازه استفاده می شود.

ساختمان بنایی یک روش ناقص می باشد که متاسفانه در کشور ما نیز بسیار رایج است و دلیل آن فقط یک نکته است قیمت تمام شده ساختمان

ولی آیا این سازه نسبت به سایر سازه ها ارزانتر تمام می شود؟

اگر بخواهیم به اختصار توضیح دهیم و با قاطعیت می گویم خیر!! ولی این می تواند با نظر برخی از کارشناسان مغایرت داشته باشد. در جایگاه یک طراح ساختمان و کسی که روزانه مسئولیت طراحی ساختمان های عزیران این مرز و بوم را به عهده دارم به شما می گویم که اگر لیستی از زیر بنای ریز فضاهای مورد نیاز خود را تهیه کنید متوجه خواهید شد که اگر بخواهید یک طراحی نقشه، با مساحت 180 متر در سازه اسکلتی داشته باشید همان ابعاد در یک سازه مصالح بنایی به 200 متر گسترش می یابد.

دلیل آن هم حجم دیوارهایی است که به عنوان جرز در سازه بنایی تلف می شود و این نکته ای است که اکثر کارشناسان به آن توجه ندارند.حجم زیاد دیوار موجب اضافه بنا و پرداخت تراکم اضافی به شهرداری می شود.اگر قیمت زمین و اضافه بنائی که در سازه بنایی متحمل شده اید را برآورد کنید متوجه خواهید شد که اصلا توجیه اقتصادی ندارد.

محدودیت در طراحی و ضعیف بودن سازه

ساختمان بنایی یعنی محدودیت . در این سازه از دهانه های باز خبری نیست و همچنین پنجره ها نیز نمی تواند به صورت قدی و بزرگ در نظر گرفت.و از همه مهمتر امنیت ساکنان در این نوع ساختمان در حداقل قرار دارد.چرا این ساختمان از لحاظ سازه ایی ضعیف تر از سایر روش های ساخت و ساز است؟تا امروز هیچ کارشناس طراحی نمی تواند بگوید که من توانسته ام در نقشه طراحی شده تمام ضوابط مربوط به این سازه را رعایت کنم.مهمترین آن توضیع دیوار نسبی است.

توضیع دیوار نسبی چیست؟

می خواهیم به صورت ساده این موضوع را توضیح دهیم .فرض کنید در یک پیاده رو در حال قدم ردن هستید یکباره ناخود آگاه شخصی به شما تنه می زند . شما نعادل خودتان را از دست می دهید تلو تلو می خورید و شاید خدای ناخواسته زمین بخورید. دلیل عدم تعادل به دست آماده خیلی ساده است در یک ناحیه از بدن سختی به وجود آمده و یعنی در حین حرکت بخشی از بدن شما که می بایست انعطاف پذیری داشته با شد سخت شده و بخش دیگر که آزاد است موجبات عدم تعادل شما را بوجود آورده است. در ساختمان های مصالح بنایی بالاخص زمین های شمالی این سختی بیشتر وجود دارد چون در انتهای زمین به دلیل قرار گیری فضاهای کوچکتر، از میزان دیوار بیشتری برخوردار است ولی مخالف آن سمت حیاط که نیاز به نورگیری بیشتری است ازحجم دیوار کمتری برخوردار است و این سازه مواجه با نیرو هایی مثل زلزله  آسب پذیر می کند.

سختی و وزن بالای ساختمان های بتنی

موضوع دیگر سختی این نوع سازه می باشد.ساختمان های بنایی وزن بالایی دارند. تقریبا سختی سازه بنایی 45 تن در هر متر مربع است. تنها چیزی که این بناها را منسجم نگه می دارد، ملات و خاصیت چسبندگی آن است. این ویژگی سبب شده تا ساختمان بنایی خاصیت کششی نداشته باشد و در برابر نیروهای جانبی مقاومت چندانی از خود نشان ندهد.این نوع سازه در برابر نیروی زلزله آسیب پذیر و شکنده است و کوچکترین زلزله ،و یا نیروی وارده که از حداکثر توان سازه فراتر رود، دیوار ها به یک باره ترک برداشته و خرد می شوند.در صورتی که در سایر سازه ها تغییر حالت مورد نیاز دیده می شود و در صورت ایجاد همچین سوانحی مثل فنر عمل کرده و قابلیت انعطاف پذیریبیشتری نسبت به سازه بنایی دارد.

به بیان ساده تفاوت سازه اسکلتی با سازه بنایی مثل خودرو دارای کمک فنر و خودروی فاقد کمک می باشد که  که نداشتن کمک فنر درد ست انداز و ضربه می تواند باعث پتره شدن شاسی شود.

ساختمان بنایی به چند دسته تقسیم می شود؟

ساختمان بنایی را می توان به سه دسته کلی تقسیم کرد.

  • سازه های مسلح
  • سازه های غیر مسلح
  • سازه های محصور شده با کلاف

ساختمان بنایی مسلح و ویژگی های آن

در سازه بنایی وظیفه اصلی حمل بار برعهده مصالح بنایی شامل آجر، سنگ، بلوک سیمانی یا ترکیبی از همه این هاست. با این حال استفاده از میلگرد های فولادی جهت افزایش قدرت باربری جانبی سازه الزامی می باشد. در حقیقت در این نوع از ساختمان بنایی از میلگرد جهت تقویت سازه استفاده می شود.

ساختمان بنایی محصور شده با کلاف و ویژگی های آن

در ساختمان بنایی محصور شده با کلاف وظیفه اصلی حمل بارهای ثقلی و جانبی بر عهده آجر، بلوک سیمانی و سنگ است. اما برای افزایش یکپارچگی و طراحی شکل دیوارها از بتن مسلح استفاده می‌شود. به عبارت دیگر بتن مسلح به عنوان کلاف عمودی و افقی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ساختمان بنایی غیر مسلح و ویژگی های آن

در این نوع سازه بر خلاف دو نو سازه بنایی قبلی، از میلگرد های فولادی و کلاف های بتنی استفاده نمی شود. این امر به این معناست که کل مسئولیت حمل بار های ثقلی و جانبی ساختمان تنها بر عهده مصالح بنایی است.

رعایت امنیت و استاندارد های ساخت در سازه های بنایی

سازه های بنایی در بافت روستایی و شهرهای کم تراکم به وفور یافت می شوند. این سازه ها که عمدتا از آجر تشکیل می شوند، در صورت ساخت غیر استاندارد و نا ایمن می توانند ریسک بزرگی برای سلامتی افراد تلقی شوند. خسارات سنگین ناشی از زلزله های اخیر شهر ها و روستاهای کوچک گواه همین موضوع است.

برخی از عواملی که می توانند به استانداردسازی ساختمان بنایی و افزایش مقاومت آن در برابر خرابی کمک کنند به شرح زیر می باشند:

  • انسجام و پیوستگی اجزای حمل کنند بار یعنی همان دیوارها می تواند مقاومت سازه را در برابر تنش های وارد آن افزایش دهد.
  • پیوستگی و یکپارچه بودن سقف با دیوارها عامل مهمی در برابر ریزش سقف هنگام زلزله است. اتصال قوی بین سقف و دیوار می تواند تنش وارد به سقف را به دیوار منتقل نموده و تا جای ممکن از فروریختن سقف جلوگیری نماید.
  • دیوار های حامل در راستای عمودی باید تا فونداسیون بنا ادامه داشته باشند.
  • در صورتی که بنا دارای تقارن نیست، استفاده از درز انقطاع بسیار مفید خواهد بود
  • سازه باید در هر دو امتداد عمود بر هم قابلیت تحمل فشار افقی ناشی از زلزله را داشته باشد. طراحی بنا باید به گونه ای باشد که در هر کدام از این امتداد ها نیروی افقی زلزله به نحوی به شالوده بنا منتقل شود.

افزایش ایمنی و استاندارد سازی ساختمان بنایی مسلح

همانطور که پیشتر ذکر شد، در ساختمان های بنایی مسلح از میلگرد های فولادی استفاده می شود. در حقیقت در این ساختمان ها وظیفه تحمل فشار بر عهده مصالح بنایی و وظیفه تحمل کشش بر عهده میلگرد است. در هنگام طراحی و ساخت سازه بنایی، اقداماتی که جهت افزایش استحکام می توان انجام داد، به شرح زیر هستند:

  • کار گذاشتن هسته بتنی برای مسلح کردن سازه
  • عبور دادن میلگرد از حفره های داخل مصالح بنایی و پر کردن حفره به وسیله سیمان یا بتن

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع نقشه ساختمان حرفه ای کلیک کنید.

جستجوی سریع نقشه ساختمان
عرض زمین >>
سبک معماری >>
موقعیت دسترسی >>
زیربنا >>

عنوان