پنجره سنتی اغلب به پنجره‌ای اطلاق می‌شود که بر اساس سبک‌ها و طراحی‌های قدیمی و سنتی ساخته شده‌اند. این پنجره‌ها ممکن است به عنوان عناصر معماری سنتی در خانه‌ها و ساختمان‌های تاریخی یافت شوند و از جنس چوب هستند ولی انواع مدرن‌تر و جدیدتر پنجره‌های سنتی از پروفیل upvc و آلومینیوم ساخته شده است.
پنجره سنتی ایرانی معمولاً ویژگی‌هایی مانند فریم‌های چوبی، شیشه‌های تکه تکه یا شیشه‌های رنگی، تزئینات دست ساز و گاهی اوقات قوس‌ها و نقوش اسلیمی، هندسی و تزیینی دارند. این پنجره‌ها بافت تاریخی و زیبایی به نمای داخلی و خارجی ساختمان‌ها اضافه می‌کنند و به عنوان عناصر تزئینی و علائم تاریخی اهمیت دارند.
پنجره‌های سنتی به عنوان یکی از جزئیات مهم در معماری ساختمان‌های تاریخی و سنتی، تأثیر چشمگیری بر شکل ظاهری بناها دارند. این پنجره‌ها نه تنها عنصری عملی برای ارتباط با جهان هستند بلکه عمق تاریخی و فرهنگی دارند.
وجود پنجره‌های سنتی با شیشه‌های رنگی در معماری ایرانی جلوه خاصی به بناهای تاریخی و باستانی می‌دهد. همان‌طور که می‌دانید این پنجره‌ها از چوب و شیشه‌های رنگی تولید می‌شوند و نقش‌های رنگی و گره چینی‌های سنتی این پنجره، زیبای بسیار خاصی به خصوص در هنگام تابش نور خورشید به داخل خانه ایجاد می‌کنند.
امروزه نیز استفاده از طرح‌های پنجره سنتی در معماری ساختمان‌های نوساز بسیار دیده می‌شود و با توجه به استقبال مردم از این سبک پنجره‌های ایرانی، این پنجره را در فضاهای مسکونی، رستوران‌های سنتی، قهوه‌خانه‌ها، مساجد، حسینیه‌ها، مرمت آثار باستانی و فضاهای سنتی مربوط به دوران گذشته به وفور می‌توان دید. این مقاله به بررسی گسترده‌ای از موضوعات مرتبط با پنجره‌های سنتی از جمله تعریف پنجره سنتی، انواع مختلف آن، طرح‌های شهری، پنجره سنتی دوجداره، مراحل تولید و نحوه سفارش ساخت پنجره سنتی می‌پردازد.
تاریخچه پنجره‌های سنتی
پیشینه استفاده از پنجره‌های سنتی به ابتدای تاریخ معماری و تا هزاران سال پیش برمی‌گردد. اولین زمان استفاده از پنجره‌های سنتی در تاریخ معماری را نمی‌توان به روشنی مشخص کرد، زیرا این نوع پنجره‌ها در ارتباط با تاریخ و فرهنگ معماری در زمان‌های مختلف و مناطق جغرافیایی متفاوتی معرفی شده‌اند.
معمولاً اولین پنجره‌های سنتی با شکل‌ها و طراحی‌های ساده‌تر و عملی‌تردر معماری‌های باستانی مشاهده می‌شوند. به عنوان مثال، در ساختمان‌های یونان و روم باستان، اشکال و انواع ساده‌تری از پنجره‌ها وجود داشته است. همچنین، در معماری اسلامی و ساختمان‌های مسجدی معروف همچون مسجد جامع کریمه از دوران دولت عباسی در ایران، پنجره‌های سنتی با طرح‌های هنری زیبا و معقول شکل گرفتند. در نتیجه، اولین استفاده از پنجره‌های سنتی به تاریخ و مناطق مختلف معماری بر می‌گردد و نمی‌توان آن را به یک زمان و مکان مشخص محدود کرد. این پنجره‌ها در طول تاریخ معماری تکامل یافته و امروزه با استفاده از مواد و متریال جدید نیز بر تنوع و زیبایی‌شان افزوده شده است.
انواع پنجره سنتی
پنجره‌های چوبی: این نوع پنجره‌ها از چوب ساخته می‌شوند و ممکن است دارای نقش‌ها و قوس‌های زیبایی باشند.
پنجره‌های فلزی: پنجره‌هایی که از فلزهایی مانند آهن ساخته می‌شوند و ممکن است تزئینات متنوعی داشته باشند.
پنجره‌های یو پی وی سی و آلومینیومی دوجداره: این نوع پنجره‌ها نیز یکی از انواع پنجره‌های سنتی هستند و از پروفیل یو پی وی سی و آلومینیوم ساخته شده و بسته به نوع طراحی و مواد استفاده شده به عنوان آثار هنری شناخته می‌شوند.
پنجره سنتی دوجداره
پنجره سنتی دوجداره پنجره‌ای است که دو لایه شیشه دارد. این نوع پنجره به دلیل عایق بودن در برابر سرما و گرما و گرد و غبار و همچنین کاهش سر و صدای بیرونی امروزه مورد استفاده زیادی قرار می‌گیرد؛ چرا که در آن‌ها هم حس نوستالژی وجود دارد و هم از امکانات مدرن پنجره استفاده شده است.
با توجه به اینکه پنجره‌های سنتی ایرانی عموماً به صورت تک جداره تولید می‌شوند و از نظر حفظ انرژی عملکرد مثبتی جهت استفاده در زمان حال از خود نشان نمی‌دهند، از این‌رو برخی از شرکت‌های تولیدکننده در و پنجره دوجداره، تولید پنجره‌های دوجداره سنتی استاندارد و کاملاً عایق به سبک معماری سنتی ایرانی را آغاز کرده‌اند.
در تولید این سبک از پنجره‌ها می‌توان از پروفیل‌های یو پی وی سی و آلومینیوم طرح چوب استفاده کرد که ظاهری به شکل چوب دارند که در برابر گرما و سرما نیز مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهند. همچنین گره چینی‌های چوبی و شیشه‌های رنگی نیز به صورت یک دکور در داخل شیشه دوجداره و در فضای خالی آن قرار می‌گیرند که کاملاً عایق صوت، سرما و گرما خواهند بود و در برابر تابش نور خورشید و باد و باران نیز مقاوم هستند.
طرح‌های پنجره سنتی
پنجره‌های سنتی طرح‌های مختلفی دارند که به شرایط اقلیمی، جغرافیایی و فرهنگی مناطق وابسته هستند. برخی از طرح‌های معروف شامل پنجره‌های خمیده، پنجره‌های قوسی، پنجره‌های با نقش‌های دست ساز و … است.
مراحل تولید پنجره سنتی
مراحل تولید پنجره سنتی ممکن است به نوع پنجره، مواد مورداستفاده و فرایند تولیدی خاص متغیر باشد؛ اما در کل، مراحل تولید پنجره سنتی عبارتند از:
۱– انتخاب مواد
انتخاب مواد اولیه یکی از مهم‌ترین مراحل تولید پنجره سنتی است. معمولاً برای فریم پنجره از چوب یا فلزهایی مانند آهن یا برنج استفاده می‌شود. برای شیشه‌ها نیز باید انتخاب دقیقی انجام شود، معمولاً از شیشه‌های تکه تکه یا شیشه‌های رنگی برای پنجره‌های سنتی استفاده می‌شود.
۲– طراحی و برش
پس از انتخاب مواد، طراحی پنجره‌های سنتی با دقت انجام می‌شود. طراحی‌ها شامل شکل و ابعاد فریم، نقش‌ها و قوس‌ها و سایر تزئینات است. سپس مواد برش می‌شوند تا به ابعاد نهایی پنجره‌ها برسند.
۳– اتصال قطعات
قطعات چوبی یا فلزی پنجره با هم اتصال داده می‌شوند. این اتصالات ممکن است با استفاده از پیچ و مهره، چسب، یا روش‌های دیگری انجام شود. این مرحله به ایجاد پایداری و استحکام فیزیکی پنجره کمک می‌کند.
۴– نصب شیشه
شیشه‌ها در فریم‌های پنجره نصب می‌شوند. این کار ممکن است به صورت دستی با استفاده از چسب و پشتیبانی انجام شود.
۵– تزئینات دست‌ساز
یکی از ویژگی‌های مهم پنجره‌های سنتی، تزئینات دست ساز و نقوش است. این تزئینات معمولاً با استفاده از ابزارهای دستی و تکنیک‌های سنتی روی فریم‌های پنجره ایجاد می‌شوند.
۶– پایان‌دهی
پس از تمامی مراحل تولید، پنجره‌ها پایان دهی می‌شوند. این ممکن است شامل مراحل نگهداری و پوشش نهایی برای حفظ و زیبایی باشد.
۷– کنترل کیفیت
در هر مرحله از تولید، کنترل کیفیت انجام می‌شود تا مطمئن شوند که پنجره‌ها به معیارهای موردنیاز تولید شده‌اند و تمامی اشکالات و نقص‌ها برطرف شوند.
۸– بسته بندی و حمل و نقل
پس از تکمیل مراحل تولید، پنجره‌ها در لفاف‌های مناسب بسته بندی می‌شوند و برای انجام عملیات نصب به مقصد حمل می‌شوند.
همه‌ی این مراحل باید با دقت انجام شود تا پنجره‌ها زیبا و کاربردی باشند. باید توجه داشت که برای تولید پنجره‌های سنتی با کیفیت و استاندارد، علاوه بر تجربه و دانش طراح و سازنده پنجره، استفاده از تکنولوژی‌های مدرن و مواد اولیه مرغوب نیز بسیار تأثیرگذار است.
سفارش پنجره سنتی
برای سفارش پنجره سنتی، ابتدا باید با یک تولیدکننده معتبر و باتجربه تماس بگیرید. در این مرحله، پیرامون خواسته‌ها، انتظارات و طراحی‌های خود با ایشان مشورت کنید و سپس پیشنهادات، زمان تحویل و هزینه‌ها را بررسی کنید. پس از تأیید، تولید پنجره‌های سفارشی آغاز می‌شود البته بر اساس نوع متریال انتخابی شما که می‌تواند چوب، فلز، پروفیل در و پنجره upvc یا آلومینیوم باشد.
پنجره‌های سنتی عناصری زیبا و تاریخی در معماری و نمای ساختمان هستند که به تزئین و شکل‌دهی به ساختمان‌ها کمک فراوانی می‌کنند. این پنجره‌ها با طرح‌ها و متریال مختلفی ارائه می‌شوند و می‌توانند به طراحی داخلی و خارجی ساختمان‌ها زیبایی بیشتری اضافه کنند. همچنین پنجره‌های سنتی دوجداره از لحاظ عملکردی نیز مزایای زیادی دارند که امروزه موردتوجه طراحان، معماران و سازندگان ساختمان‌ها است. انتخاب و سفارش پنجره سنتی نیاز به مشورت با متخصصان دارد تا نتیجه نهایی مطابق با انتظارات شما باشد.
